TIBBİ CİHAZ HİZMET ALIMI İHALELERİ
HUKUKİ DURUM
09.03.2000 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmeliğin sağlık kuruluşu açmaya ve işletmeye yetkili kişileri düzenleyen 9 uncu maddesinde; “6 ncı ve 7 nci maddelerde belirtilen sağlık kuruluşları; Kanuna göre mesleğini serbest olarak icra etmek yetkisine sahip serbest çalışan hekimler ile 2368 sayılı Sağlık Personelinin Tazminat ve Çalışma Esaslarına Dair Kanun hükümlerine göre aynı hakkı haiz olan Devlet memuru veya diğer kamu görevlisi statüsünde bulunan hekimler ve ayrıca ortaklarının tamamı hekim veya uzman hekimlerin bulunduğu şirketler, 2908 sayılı Dernekler Kanunu çerçevesinde kurulan ve bu Kanunun 59 uncu maddesi çerçevesinde kamu yararına çalıştığına karar verilen ve tüzüğünde sağlık hizmeti sunumu ile ilgili düzenleme bulunan dernekler, 13/7/1967 tarihli ve 903 sayılı Kanunun 4 üncü maddesine göre Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınmış olan ve kuruluş senedinde sağlık hizmeti sunumu ile ilgili düzenleme bulunan vakıflar ve Kanunla kurulan kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları tarafından açılabilir ve işletilebilirler.
Ancak, yukarıda belirtilen vakıflar, dernekler ve Kanunla kurulan kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları yalnızca tıp merkezlerini ve kuruluş amaçlarında belirtilen tıp dalı ile ilgili özel dal merkezlerini açıp, işletebilirler.” hükmü yer almaktadır.
Anılan Yönetmelik 15.02.2008 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmeliğin 39 uncu maddesi ile yürürlükten kaldırılmış, bu tarihte yürürlüğe giren Yönetmeliğin sağlık kuruluşu açmaya ve işletmeye yetkili kişileri düzenleyen 8 inci maddesinde; “(1) Tıp merkezi, mesleğini serbest icra etmek hak ve yetkisi olan tabip veya birden fazla tabip ve diş tabibi ortaklığında açılır.
(2) Poliklinik, mesleğini serbest icra etmek hak ve yetkisi olan tabipler tarafından müşterek halde, sadece o poliklinik bünyesinde meslek icra etmek şartıyla açılır.
(3) Tıp merkezi işleteni tabibin veya işleten şirket ise şirket ortağı olan tabibin/diş tabibinin ölümü halinde, eşi veya çocukları varsa bunlar hesabına en fazla beş yıl; varisler arasında eş veya çocuk yok ise, diğer mirasçılar hesabına en fazla bir yıl süreyle, mesul müdür sorumluluğu altında tıp merkezinin işletilmesine izin verilir. Ölen tabip aynı zamanda tıp merkezinin mesul müdürü ise, en geç on beş iş günü içinde durum Müdürlüğe bildirilir ve 16 ncı madde hükümlerine göre işlem yapılır.
(4) Poliklinik ortaklarından olan bir tabibin ölümü ve iki veya daha fazla tabibin poliklinik faaliyetlerini devam ettirmeleri halinde üçüncü fıkraya göre işlem yapılır. Tek tabip kalması halinde, üç ay içinde tabip ortak bulunamaz ise poliklinik faaliyetine son verilir veya muayenehaneye dönüştürülür.” hükmü yer almaktadır.
Bu hususa ilişkin olarak, Kamu İhale Kurumu tarafından yapılan itirazen şikayet başvurularının incelenmesinde Sağlık Bakanlığı Strateji Geliştirme Daire Başkanlığından; “Sağlık mevzuatı çerçevesinde; hastanelerin hizmet binalarında tıbbi cihaz çalıştırılması hizmet alımlarında yüklenicinin cihazın özelliğine göre çekim, tetkik, tahlil veya test gibi sağlık hizmetlerini gerçekleştirebilmesi için istenilmesi zorunlu belgelerin neler olduğunu, ihale dokümanında bu hizmetleri sağlayacak teknik personele yönelik düzenleme yapılmasının zorunlu olup olmadığının, Bakanlığın bu hizmetleri verecek kuruluşların çalışmalarına ilişkin usul ve esaslara yönelik bir düzenleme yapıp yapmadığı ” konusunda görüş talep edilmiştir (2008/UH.Z-3446 , 2008/UH.Z-2617 ve 2008/2316 sayılı Kamu İhale Kurulu Kararları).
Sağlık Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığının görüşünde;
“Bakanlığımıza bağlı sağlık kurumlarının artan hasta potansiyeli, hastalık profillerinin değişmesi, bir çok hastalığın tanı ve tedavisinin yüksek teknoloji ürünü tıbbi cihazlarla sağlanabilir hale gelmesi, buna mukabil tıbbi cihazların yüksek fiyatları nedeniyle yeterli sayıda temin edilememeleri, teknolojilerinin hızla değişmesi, bu cihazların alımına yönelik ödenek tahsisi yapılamaması, bakım ve destek hizmetlerinin kurumlarca sağlanamaması, bu cihazları işletecek eğitimli personel konusunda sıkıntı yaşanması, sayıca az olan bu cihazlarla sunulan tetkik ve tedavi hizmetlerinde uzun sıralar oluşması gibi nedenlerle tetkik ve tedavi amacıyla kullanılan tıbbi cihazların hizmet satın alımı yoluyla teminine karar verilmiş ve bu amaçla 27.06.2003 tarihli ve 1082 (Genelge No:2003/70) sayılı Bakanlığımız Genelgesi yayımlanmıştır.
Anılan Genelgede özetle; alınacak cihazların yaşları, cihazların kuruma kurulması halinde yapılacak işlemler, hizmetin kurum dışında kurulu olan cihazlardan alınabileceği, fiyatlandırmada yılı bütçe uygulama talimatlarında belirlenen fiyatların esas alınacağı, hizmet satın alımı yoluyla temin edilen tetkik ve tedavi maksadıyla kullanılan tıbbi cihazın/cihazların alımına ilişkin yukarıda sayılan kriterler dışında asgari teknik ve idari şartları belirleyen şartnamelerin, alımı yapan sağlık kurumu tarafından oluşturulacak bir komisyon aracılığıyla hazırlanacağı ve hizmet alımlarının 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu hükümleri çerçevesinde yapılacağı hususları belirtilmiştir.
Bakanlığımıza bağlı kurum ve kuruluşlar da; anılan Genelge hükümleri ile birlikte 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve bu Kanuna dayanılarak çıkarılan ikincil mevzuat hükümleri çerçevesinde Tıbbi Cihaz Hizmet Alımlarını yapmaktadırlar. Tıbbi Cihaz Hizmet Alımlarında isteklilerde aranacak şartlar ve isteklilerin ihalede sunması gerektiği belgeler ihale mevzuatı ve ilgili diğer mevzuat çerçevesinde ihaleye çıkan kurum tarafından belirlenmektedir.
Anılan hizmet alımları kapsamında sadece cihaz kurulması yoluyla hizmet alınıyorsa ayrıca ruhsatlandırma işlemine gerek bulunmamaktadır. Bununla birlikte, cihaz ile beraber konu ile ilgili uzman da (Radyoloji,Mikrobiyoloji,Biyokimya,Nükleer Tıp vb.) yüklenici firma tarafından karşılanıyor ve raporlama hizmeti de alınıyor ise, laboratuarların tabii olduğu 3153 sayılı Radyoloji, Radiyom ve Elektrikle Tedavi ve Diğer Fizyoterapi Müesseseleri Hakkında Kanun” ve 992 sayılı “Seriri (…) (I) Taharriyat ve Tahlilat Yapılan ve Masli Teamüller Aranılan Umuma Mahsus Bakteriyoloji ve Kimya Laboratuarları Kanunu” kapsamında Bakanlığımızdan ruhsat alınması gerekmektedir. Raporlama dahil hizmet alınacak ihalelerde, ihaleye iştirak edecek gerçek kişiler veya özel hukuk tüzel kişileri için hizmet sunucusunun veya sunucularının yürürlükteki düzenlemelere göre o hizmeti sunabilmek bakımından ehliyetli olmalarının zorunluluk arz etmekte, dolayısı ile hizmet ister dışarıdan alınsın, ister kurum içinden alınsın hizmeti verecek şahısların uzman hekim olmaları, şayet yüklenici şirket ise ortaklarının tamamının hekim (tıp doktoru) olması gerekmektedir.” ifadeleri yer almaktadır (2008/UH.Z-3446 , 2008/UH.Z-2617 ve 2008/2316 sayılı Kamu İhale Kurulu Kararları).
Bu itibarla, Kamu İhale Kanunu ve ikincil mevzuatları ile yukarıda yer verilen Sağlık Bakanlığı görüş yazısında belirtilen hususlar dikkate alındığında, ihale konusu işin ya kit karşılığı cihaz alımı olarak mal alımı şeklinde yapılması gerekmekte, ya da yüklenicinin cihaz ile beraber görevlendireceği uzmanlar aracılığıyla raporlamayı da bizzat üstlendiği hizmet alımı yahut da sadece cihazın kiralanmasına yönelik hizmet alımı şeklinde yapılması gerekmektedir. Eğer sonuç veya testlerin raporlanması bizzat yüklenici tarafından gerçekleştiriliyorsa bu bir hizmet alımıdır ve dolayısıyla ekonomik ve mali yeterlilik ile mesleki ve teknik yeterliğe ilişkin belgeler ve kriterlerin Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin hükümleri çerçevesinde düzenlenmesi gerekmektedir. Ancak, ihale konusu iş salt kitlerin alımı ile sınırlı ise alımın bir mal alımı olarak ihaleye çıkılması ve idari şartnamenin de Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği ekinde yayımlanan şekilde düzenlenmesi uygun olacaktır.
SONUÇ
Sağlık kurum ve kuruluşlarının mal ve hizmet alım ihalelerinin sağlık ve kamu ihale mevzuatına uygun olarak gerçekleştirilmesi; ihale süreci ve sözleşmelerin uygulanmasında hukuki sorunların yaşanmaması için sağlık kuruluşlarınca tetkik, tahlil veya test gibi hizmetlerin nihai sonuç alım ihalelerinin ilgili mevzuat göz önünde bulundurularak isteklileri ve çalıştırılacak personel açısından “mesleki ve teknik yeterlik” kapsamında istenilmesi zorunlu olan belgelerin ihale dokümanında düzenlenmesi gerekmektedir. Diğer bir ifadeyle ihale konusu işin bir hizmet alımı olarak yapılabilmesi için sağlık mevzuatının öngördüğü nitelikleri haiz isteklilerin teklif vermesini sağlayacak düzenlemelerin ihale dokümanında yapılması gerekmektedir. Bu nedenle hastanede nihai laboratuar sonuç alımının gerçekleştirilebilmesi için hizmet konusu işin uzmanı personele yönelik bir düzenleme yapılması gerektiği de açıktır.
Avukat Volkan SIRABAŞI
E. Kamu İhale Uzmanı
Başkent Üni. Hukuk Fak. İhale Hukuku Öğretim Görevlisi
